Zacapa 23 Centenario Solera Gran Reserva

Wielkimi krokami zbliża się okrągła, pięćdziesięcioletnia rocznica debiutu rynkowego Zacapy 23 (1976). Szmat czasu, jak by nie patrzeć. Wprawdzie do określenia właściwej fazy cyklu życia produktu potrzebowalibyśmy szczegółowych wyników sprzedażowych, niemniej skłonny byłbym utrzymywać, że okres dojrzałości Zacapy zbliża się ku końcowi.

Krótka retrospekcja. W drugiej połowie lat 90-tych kierownictwo marki postawiło na międzynarodową ekspansję i lokalnych dystrybutorów. CEO - Roberto Garcia Botrán - wspomina: ’'People understand that rum is from the Caribbean, but Guatemala is part of the larger ‘Caribbean’. We realized that for us to sell Zacapa here was going to be by having people try it because once they did, they were going to love it. That’s still how we sell.”

Jednak z biegiem lat sukces marki przyciągnął i wielki kapitał. Diageo zaoferowało wsparcie marketingowe i w 2008 przejęło międzynarodową dystrybucję. Trzy lata później pozyskało połowę udziałów w Industrias Licoreras de Guatemala, posesorze Zacapy. Właśnie wtedy zarzucono zapis “años”, który zastąpiono oznaczeniem “sistema solera” oraz adnotacją, wskazującą na rozległe widełki starzenia od 6 do 23 lat.

Trud włożony w zatwierdzenie przez Unię Europejską (2014) oznaczenia geograficznego Ron de Guatemala, zbiegł się w czasie z coraz liczniej wysuwanymi zarzutami stosowania przez Zacapę nieeleganckich praktyk. Francuscy producenci próbowali nawet wstrzymać proces rejestracji powołując się na: “the prohibition to use flavourings, colorants and sweeteners for the production of rum, the rules on the raw materials to be used, on the quality of the water to be added and on the indication of the ageing in the description, presentation or labelling of the product”.

Niemniej w internecie roi się od landrynkowych recenzji, więc tym bardziej warto, a dla zachowania równowagi wręcz należy, zapoznać się z głosami krytycznymi. Zarzuty ogniskują się wokół mylącego oznakowania, owej dwudziestki trójki w nazwie, która nosi znamiona czynu nieuczciwej konkurencji, reklamy wprowadzającej w błąd. W Kaliforni wystosowano nawet pozew zbiorowy; sprawa w toku. To oczywiście pokłosie stosowania metody solera, która niejako programowo uniemożliwia precyzyjne (i porównywalne) określenie wieku produktu. Zatem zastrzeżenia względem metody, jak i wynikającego z niej oznakowania, są zasadne.

Kolejny punkt dotyczy domieszki cukru, wielokrotnie udokumentowanej, choć zmiennej w czasie. Producent stanowczo zaprzecza. Niewspółmiernie większą siłę rażenia mają jednak zarzuty dotyczące innych niechlubnych dodatków. Jak bowiem interpretować potrzebę (przymus?) korygowania cech organoleptycznych produktu premium jakimś glicerolem czy waniliną?

Mając powyższe na uwadze, zastanawia fenomen popularności Zacapy, a w ślad za nim intryguje ów bastion zwolenników, głuchych czy wręcz wypierających ze świadomości w/w argumenty. I tu ulegam błędowi poznawczemu, projekcji zapewne, bo zakładam, że racjonalna dyskusja leży u podstaw procesu decyzyjnego (zakupowego). Tymczasem bliższa prawdy zdaje się następująca konstatacja: przeciętny konsument nie drąży, nie wątpi, za to bezrefleksyjnie podąża za modą i tym samym ją ugruntowuje. Innymi słowy, owczy pęd. 🐑

Niech będzie, ale czy Zacapie na wstępie nie wieszczyłem gorszej koniunktury? Uszczerbek na wizerunku jest stratą niepowetowaną. Gateway rumów jest o niebo więcej niż przed paroma dekadami. Wreszcie wprowadzenie limitowanych edycji, heavenly cask collection, czytam jako podrygi zaktywizowania wciąż jeszcze lojalnych klientów.

Butelkę Zacapy zdobi splot z trzciny palmowej, zwany petate. Zgodnie z narracją producenta dekoracja ta stanowi ukłon w stronę lokalnej społeczności, której zapewnia dodatkowe źródło dochodu. Brakuje mi kompetencji, aby umiejscowić ów szczytny (i zarazem wizerunkowo nośny) gest w szerszym kontekście uwarunkowań regionu.

Odstawiając aspekty kontrowersyjne na boczny tor, wiemy całkiem sporo o łańcuchu produkcyjnym. Trzcina cukrowa porasta żyzne gleby gliniaste departamentu Retalhuleu (350m n.p.m.), regionu ze średnią roczną: temperaturą  26°C, opadami 2600-3600 mm i względną wilgotnością powietrza 78%. Plony zbierane po minimum rocznej wegetacji i ręcznie, od listopada do maja. Sok z trzciny cukrowej wytłaczany jest w przeciągu 36 godzin, a następnie gotowany w 150°C do postaci sugar cane honey o finalnej zawartości cukru 72%. Półprodukt w takiej formie umożliwia całoroczne przechowywanie i zapewnia ciągłość produkcyjną. Industrias Licoreras de Guatemala korzysta z syropu pochodzącego z cukrowni Tululá.

Fermentację inicjują drożdże Saccharomyces cerevisiae, pozyskane z ananasa. Procedura trwa pięć dni i zachodzi w temperaturze 28-32°C. Proces destylacji przebiega w sposób ciągły w kolumnach rektyfikacyjnych bez ekstrakcji (88 – 92% abv). Zacapa współdzieli destylarnię z marką Botran; obie powstają w Ingenio Tululá. Przed złożeniem do beczek obniża się moc alkoholu do 60% abv .

Starzenie odbywa się w okolicach Quetzaltenango, na wysokościach powyżej 2400 m n.p.m., gdzie średnia roczna temperatura wynosi 14,79°C. Niższa gęstość powietrza spowalnia proces dojrzewania. Odsyłam do objaśnienia solery oraz do naświetlenia odrębności względem tradycyjnej techniki starzenia sherry. Zacapa 23 przeszła beczki z białego dębu po amerykańskim whiskey oraz beczki po Oloroso Sherry i winach Pedro Ximénez. Nie podejmę się weryfikowania interwałów czasowych. Zawartość cukru: 17 g/l (za ALKO, pomiary z lutego 2022), glicerol 0.2 g/l  oraz wanilina 2.45 mg/l za (Refined Vices).

W aromacie wiśnie i wiórki kokosowe oraz waniliowy pudding i nader słodka mleczna czekolada. W smaku wiśnie w czekoladzie i jabłka z imbirem oraz skórzana kurtka i cienka bawarka. W finiszu aronia i powtórnie herbata z mlekiem.